Budownictwo na biegu jałowym

• W pierwszych ośmiu miesiącach 2018 roku przychody ze sprzedaży firm budowlanych wzrosły o 23,6 proc. w porównaniu do tego samego okresu 2017 r.
• Lepsza sprzedaż nie przełożyła się na zwiększenie rentowności i poprawę wyników spółek budowlanych, niektóre notują już straty. To przede wszystkim skutek rosnących kosztów pracy i materiałów.
• Sztywne regulacje w prawie zamówień publicznych i brak postępu w rozmowach na temat wprowadzenia nowych mechanizmów waloryzacji wzrostu kosztów w umowach – mogą pogłębić problem ponoszenia strat przez największe firmy, mimo boomu inwestycyjnego.
• Nad branżą pojawia się widmo powrotu kryzysu z lat 2011-12.                                                                     

Takie są syntetyczne wnioski  z raportu „Polskie spółki budowlane 2018 – najważniejsi gracze, kluczowe czynniki wzrostu i perspektywy rozwoju branży”, opracowanego przez firmę doradczą Deloitte oraz towarzyszącej jej dyskusji przedstawicieli branży.

Wielkość rynku

Już w 2017 r. wartość rynku budowlanego wzrosła do poziomu najwyższego od sześciu lat, kiedy branża kończyła projekty związane z przygotowaniami do EURO 2012. Wywindowały je realizowane kontrakty infrastrukturalne, ale także budownictwo przemysłowe, użyteczności publicznej i mieszkaniowe.

W największych aglomeracjach sprzedano prawie 73 tys. mieszkań, czyli o ponad 10 tys. więcej niż w 2016 r.  Pierwszy raz od czterech lat popyt na mieszkania był wyższy od podaży. Wpływ na to miały niskie stopy procentowe kredytów bankowych, wzrost PKB i spadające bezrobocie, a także rosnące wynagrodzenia.

Tendencja ta nasiliła się w pierwszych ośmiu miesiącach 2018 roku – przychody ze sprzedaży firm budowlanych wzrosły o 23,6 proc. w porównaniu do tego samego okresu 2017 r.

I w zasadzie to tyle dobrych wiadomości

Gorsze wskaźniki w 2017 r.

Te lepsze wyniki sprzedaży nie przełożyły się na zwiększenie rentowności i poprawę wyników spółek budowlanych. To przede wszystkim skutek rosnących kosztów pracy i materiałów.

Nim będą znane dane GUS dla branży, Deloitte zestawił niektóre wskaźniki dla największych 15 grup budowlanych.

Średnia marża na sprzedaży dla trzynastu z nich spółek (dwie spółki nie udostępniły danych w tym zakresie) spadła z 8,3 proc. w 2016 r. do 7,95 proc. w 2017 r.  Jeszcze większy spadek zanotowała w analogicznym okresie marża netto – z 6,5 proc. do 1,9 proc

– Przy jednoczesnym wzroście przychodów jest to oznaka, że mamy do czynienia z istotnym pogorszeniem rentowności realizowanych projektów – mówił  Łukasz Michorowski, dyrektor w dziale usług doradczych dla sektora budowlanego i nieruchomości, Deloitte. – Powodem takiej sytuacji są nie tylko coraz wyższe koszty zatrudnienia pracowników i podwykonawców, ale również istotny wzrost kosztów materiałów budowlanych.

W 2018 – umocnienie trendu gorszych wyników

W ocenie Deloitte, w 2018 roku nastąpiło „umocnienie tego trendu”, na co wskazują opublikowane wyniki półroczne spółek budowlanych notowanych na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych.

Jest tam notowanych dziewięć z piętnastu spółek analizowanych w rankingu Deloitte. Ich łączna wartość rynkowa wyniosła pod koniec 2017 roku 8 mld zł, czyli już spadła o 1,5 mld zł w porównaniu do 2016 r.

Po wzroście sprzedaży w I kwartale 2017 r. (indeks WIG – Budownictwo zanotował ponad 20 proc. wzrost), już w drugim kwartale trend się odwrócił. Nastroje inwestorów ostudziły niższe od oczekiwanych wyniki spółek budowlanych.

Trend spadkowy WIG-Budownictwo pogłębił się w I półroczu 2018 roku. Choć spółki w nim ujmowane uzyskały 9,86 mld zł przychodów (o 7,8 proc. większe niż w I półroczu 2017 r.), to ich łączna kapitalizacja zmalała w ciągu 6 miesięcy aż o 38 proc. Od maja 2017 r. do września 2018 kapitalizacja spadła o 58 proc.

Bo spada rentowność

– Z jednej strony największe firmy mierzą się z coraz większymi kosztami realizacji kontraktów, a z drugiej w główne fazy realizacyjne wchodzą właśnie kontrakty wygrane w latach 2015 – 16 – mówi Paweł Sadowski, dyrektor w dziale doradztwa finansowego Deloitte.

Jak dodaje, wtedy firmy biły się o kontrakty i przyjmowały „agresywne założenia odnośnie poziomu kosztów realizacji i zyskowności”. Od tamtej pory ceny (od I kwartału 2016 r. do II kwartału 2018 r.) ceny asfaltu wzrosły o 72 proc., stali o 63 proc., betonu o 24 proc., a robocizny o 17 proc.

Efektem realizacji obecnie kontraktów według warunków rynkowych „z innej epoki” jest malejąca rentowność kontraktów, bowiem ich indeksacja (według danych GUS) nijak się ma do realnych warunków rynkowych.

Już w 2017 roku 15 największych spółek budowlanych w Polsce odczuło spadek rentowności do 7,9 proc. (z 8,3 proc. w 2016 r.), natomiast po 6 pierwszych miesiącach 2018 r. do 5,4 proc.

Wynik netto z 1,9 proc. w 2017 r. (6,5 proc. w 2016 r.) po I półroczu 2018 r. był ujemny i wynosił -0,3 proc.

Prognozy

Z największym niepokojem patrzą w przyszłość spółki realizujące projekty infrastrukturalne, w których inwestorem jest strona publiczna, ocenia Deloitte. Sztywne regulacje w prawie zamówień publicznych i brak postępu w rozmowach na temat wprowadzenie nowych mechanizmów waloryzacji wzrostu kosztów w umowach – mogą pogłębić problem ponoszenia strat przez największe firmy, mimo boomu inwestycyjnego.

Eksperci ostrzegają, że może się powtórzyć sytuacja z okresu 2011-12.

Pewnym wyjściem dla generalnych wykonawców jest podpisywanie nowych kontraktów, zapewniających rentowność. Problem w tym, że oferty firm oparte o najnowsze cenniki materiałów i robocizny przekraczają kosztorysy inwestorów publicznych (np. w przetargu na modernizację linii kolejowej Nakło-Kalina różnica wynosiła 127 proc.).

Stąd dochodzi do anulowania przetargów. Rodzi to już wielki problem dla GDDKiA oraz PKP PLK, mających napięte harmonogramy realizacji wielkich projektów inwestycyjnych.

– Czekamy na kryzys, bo wtedy spadają ceny materiałów, robocizny, usług podwykonawców, a realizowane są zakontraktowane wcześniej umowy – szczerze wyznał wiceprezes Warbudu Mirosław Józefczuk.

Ale dodał, że wcześniej ma nadzieję na wypracowanie przez środowisko i Ministerstwo Infrastruktury formuły indeksacji cen, wzorem rynków zachodnich. – Jeszcze nie widać takiej gotowości w resorcie, bo to oznacza przewrót kopernikański, ale przed nami szczyt inwestycyjny w projektach drogowych i kolejowych – dodał Józefczuk.

Autor: WNP.PL (PIOTR STEFANIAK)
17-10-2018 14:23